Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) Nedir?

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), bireylerin dikkat sürekliliği, dürtü kontrolü ve hareketlilik düzeylerini etkileyen nörogelişimsel bir bozukluktur. Genellikle çocukluk çağında teşhis edilir, ancak yetişkinlikte de etkilerini sürdürebilir. DEHB, bireyin akademik, sosyal ve profesyonel yaşamında önemli zorluklara yol açabilir.

DEHB’nin Belirtileri

DEHB, genellikle üç temel alanda kendini gösterir:

1. Dikkat Eksikliği

Görevlerde odaklanmakta zorlanma.

Detaylara dikkat etmeme veya dikkatsizlik hataları yapma.

Uzun süreli dikkat gerektiren görevlerden kaçınma.

Sık sık eşyalarını kaybetme.

2. Hiperaktivite

Sürekli hareket halinde olma.

Yerinde oturmakta zorlanma.

Uygunsuz zamanlarda veya ortamlarda aşırı konuşma ya da hareket.

3. Dürtüsellik

Sırasını beklemekte zorlanma.

Konuşulan kişiyi kesme veya düşünmeden davranış sergileme.

Sonuçlarını düşünmeden ani kararlar alma.

Nedenleri

DEHB’nin kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte genetik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonundan kaynaklandığı düşünülmektedir. Beyindeki nörotransmitter dengesizlikleri ve beyin yapısındaki farklılıklar da bu bozukluğun gelişiminde rol oynayabilir.

Tanı Süreci

DEHB tanısı koymak karmaşık bir süreçtir ve uzman bir sağlık profesyoneli tarafından gerçekleştirilmelidir. Tanıda;

Klinik gözlemler,

Aile, öğretmen ve bireyden alınan bilgiler,

Standardize testler ve ölçekler kullanılır.

DEHB, diğer sağlık sorunları ile karışabileceği için detaylı bir değerlendirme yapılması önemlidir.

Tedavi Yöntemleri

DEHB tedavisinde, bireyin yaşına, belirtilerin şiddetine ve yaşam koşullarına bağlı olarak farklı yaklaşımlar benimsenebilir:

1. İlaç Tedavisi

Psikostimülanlar (örn. metilfenidat) ve bazı non-stimülan ilaçlar.

2. Davranışsal Terapi

Özellikle çocuklarda olumlu davranışların güçlendirilmesi ve olumsuz davranışların azaltılmasına yönelik teknikler.

3. Psikoeğitim ve Danışmanlık

Bireyin ve ailesinin DEHB hakkında bilinçlendirilmesi.

Yaşam becerilerinin geliştirilmesine yönelik rehberlik.

4. Yaşam Tarzı Değişiklikleri

Düzenli uyku alışkanlıkları, dengeli beslenme ve fiziksel aktivitenin artırılması.

Günlük planlama ve organizasyon becerilerinin geliştirilmesi.

DEHB ile Yaşam

DEHB tanısı alan bireyler, uygun tedavi ve destekle yaşam kalitelerini artırabilir. Erken müdahale ve bireysel ihtiyaçlara yönelik çözümler, DEHB’nin olumsuz etkilerini önemli ölçüde azaltabilir. DEHB’nin bir zorluk olduğu kadar bireysel farklılıklara katkıda bulunabilecek bir özellik olduğu da unutulmamalıdır.

Sonuç

DEHB, bireyin yaşamını çeşitli yönlerden etkileyebilen karmaşık bir bozukluktur. Ancak doğru tanı ve tedavi yaklaşımları ile bireyler, potansiyellerini gerçekleştirme yolunda önemli adımlar atabilir. Bu nedenle, toplumsal farkındalığın artırılması ve bireylere gereken desteğin sağlanması büyük önem taşır.